مالیات حقوق چیست و چگونه محاسبه میشود؟
مالیات بر حقوق چیست؟
مالیات بر حقوق، مالیات مستقیمی است که به حقوق و درآمد کلیه افرادی که در داخل کشور ، در خدمت شخص دیگری مشغول به کار بوده، تعلق می گیرد. مطابق جدول میزان مالیات بر درآمد حقوق 1401، حقوق و دستمزد افراد در سال ۱۴۰۱ تا 67 میلیون و 200 هزار تومان در سال، معاف از مالیات بر حقوق بوده نحوه محاسبه مالیات دستمزد سایر درآمدها پس از کسر این معافیت مالیاتی و طبق نرخ های تعیین شده در آن جدول انجام می گیرد.
مالیات ها که در طول تاریخ، همواره یکی از مهم ترین منبع درآمد دولت ها بوده از جهات گوناگون قابل تقسیم بندی می باشد. در یکی از رایج ترین تقسیم بندی ها، مالیات ها به دو گروه مالیات های مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شوند. مالیات مستقیم ، به مالیاتی گفته می شود که بر مبنای درآمد و دارایی های افراد گرفته می شود. اما منظور از مالیات غیر مستقیم، مالیاتی است که با اضافه شدن بر روی قیمت کالاها یا خدمات از مصرف کنندگان این کالاها و خدمات گرفته می شود.
مالیات بر حقوق یا مالیات بر درآمد حقوق و دستمزد، یکی از اقسام مالیات های مستقیم بوده و در تعریف آن می توان گفت: مالیاتی است که از محل حقوق و درآمد افرادی که در داخل کشور ، در خدمت شخص دیگری مشغول به کار بوده، اخذ می شود. از آنجا که مالیات بر حقوق، دارای نرخ ثابتی در قانون نبوده و نرخ آن هر ساله به موجب قانون بودجه کشور و بخش نامه سازمان امور مالیاتی کشور ارائه می شود، این سوال قابل طرح است که جدول مالیات بر حقوق 1401 و نحوه محاسبه آن به چه صورت است؟ به علاوه موارد معافیت از مالیات بر درآمد حقوق ۱۴۰۱ چیست؟
به همین دلیل، در این مقاله به بررسی این سوال می پردازیم که مالیات بر حقوق چیست؟ سپس جدول میزان مالیات بر درآمد حقوق 1401 را ارائه کرده و نحوه محاسبه مالیات حقوق ۱۴۰۱ را توضیح می دهیم و در پایان به این سوال پاسخ خواهیم داد که چه افرادی از پرداخت مالیات حقوق ۱۴۰۱ معاف هستند؟
مالیات برحقوق چیست؟
مالیات به عنوان یکی از مهم ترین منابع درآمدی دولت، دارای تقسیم بندی های متعددی می باشد. در یکی از این تقسیم بندی ها، مالیات به دو نوع مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود. منظور از مالیات مستقیم، مالیاتی است که به طور مستقیم به درآمد و دارایی های افراد جامعه تعلق می گیرد. مالیات مشاغل و مالیات بر درآمد اجاره املاک و مالیات سکه از انواع مالیات های مستقیم می باشند. اما مالیات غیر مستقیم، مالیاتی است که بر روی قیمت کالاها یا خدمات اضافه گردیده و بنابراین به طور غیر مستقیم و نامحسوس از مصرف کنندگان این کالاها و خدمات اخذ می شود.
مالیات بر حقوق که در قانون مالیات های مستقیم، مالیات بر درآمد حقوق نامیده شده و گاهی به آن مالیات بر دستمزد نیز گفته می شود، یکی از اقسام مالیات بوده که در تقسیم بندی مالیات ها به مستقیم و غیر مستقیم، در زیر مجموعه مالیات های مستقیم قرار می گیرد.
به موجب ماده 82 قانون مالیات های مستقیم: « درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر‌حسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیر نقد تحصیل می‌کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.»
بنابراین با توجه به ماده 82 قانون مالیات های مستقیم، در تعریف مالیات حقوق می توان گفنت: مالیات بر حقوق، مالیات مستقیمی است که به حقوق و درآمد کلیه افرادی که در داخل کشور ، در خدمت شخص دیگری مشغول به کار بوده، تعلق می گیرد. این شخص دیگر یا به عبارت بهتر کارفرما می تواند شخص دولتی یا شخص خصوصی باشد. کافرما موظف است تا مالیات بر حقوق را از درآمد و دستمزد کارکانان خود کسر کرده و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز نماید.
جدول مالیات بر حقوق 1401
میزان و نرخ مالیات حقوق و دستمزد، مانند مالیات عملکرد، هر ساله بر اساس قانون بودجه کشور مشخص گردیده و سپس جدول مالیات بر درآمد حقوق به موجب بخش نامه ای از سوی معاونت حقوقی و فنی مالیاتی سازمان امور مالیاتی به ادارات کل امور مالیاتی سراسر کشور ابلاغ شده و از طریق سامانه عملیات الکترونیکی امور مالیاتی tax.gov.ir که از زیر مجموعه های سایت سازمان امور مالیاتی کشور www.intamedia.ir بوده، پرداخت می شود.
بر اساس بخش نامه مالیات حقوق ۱۴۰۱ که از سوی معاون حقوقی و فنی مالیاتی سازمان امور مالیاتی به ادارات کل امور مالیاتی سراسر کشور ابلاغ شده است، با توجه به مقررات جز 4 بند الف تبصره 12 قانون بودجه سال 1401 ، جدول میزان مالیات حقوق ۱۴۰۱ به شرح زیر تعیین شده است:
| درآمد مشمول مالیات از محل حقوق در سال ۱۴۰۱ | |||
| از | تا | نسبت به مازاد | نرخ مالیات |
| 1 ریال | 67 میلیون و 200 هزار تومان | ——– | معاف |
| 67 میلیون و 200 هزار تومان + 1 ریال | 180 میلیون تومان | 67 میلیون و 200 هزار تومان | 10 درصد |
| 180 میلیون تومان + 1 ریال | 300 میلیون تومان | 180 میلیون تومان | 15 درصد |
| 300 میلیون تومان + 1 ریال | 420 میلیون تومان | 300 میلیون تومان | 20 درصد |
| نسبت به مازاد 420 میلیون تومان | 30 درصد | ||
بر اساس بخش نامه مالیات حقوق 1401 حقوق اعضای رسمی هیات علمی دانشگاه‌ها و قضات مشمول نرخ ۱۰ درصد می باشد.
نحوه محاسبه مالیات حقوق ۱۴۰۱
نحوه محاسبه مالیات حقوق 1401، با توجه به جدول مالیات حقوق 1401 که در بخش قبل ارائه گردید، فرآیند بسیار ساده ای می باشد. منتها پیش از محاسبه مالیات بر درآمد حقوق ۱۴۰۱ و تقدیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه، باید به این نکته توجه شود که بر اساس ماده 83 قانون مالیات های مستقیم: « درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق (مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر یا غیرمستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون.»
بنابراین پیش از آنکه به محاسبه مالیات حقوق ۱۴۰۱ در رابطه با یک میزان خاص از درآمد و دستمزد بپردازیم، ابتدا لازم است که سقف معافیت مالیات حقوق 1401 یعنی 5 میلیون و 600 هزار تومان در ماه (67 میلیون و 200 هزار تومان در سال) را از این مبلغ درآمد کسر کرده و سپس با توجه به اینکه به اینکه درآمد باقی مانده مشمول کدام طبقه از جدول مالیات حقوق ۱۴۰۱ می باشد، میزان مالیات دستمزد 1401 را محاسبه نمود.
در ادامه نحوه محاسبه مالیات حقوق 1401 را ضمن یک مثال توضیح می دهیم:
فرض کنید حقوق یک ماهیانه یک فرد 7 میلیون تومان بوده و در نتیجه درآمد سالیانه وی 84 میلیون تومان بوده و بنابراین دستمزد سالیانه این فرد مشمول نرخ 10 درصد جدول مالیات حقوق 1401 می باشد. اما برای محاسبه مالیات حقوق ۱۴۰۱ این فرد ابتدا درآمد ماهیانه وی یعنی 5 میلیون و 600 هزار تومان را از سقف معافیت مالیات حقوق ۱۴۰۱ کسر می کنیم.
به این ترتیب، محاسبه مالیات حقوق 1401 این فرد نسبت به 1 میلیون و 400 هزار تومان باقی مانده انجام می گیرد. با این توضیح که 10 حقوق سالیانه وی پس از کسر معافیت یعنی 16 میلیون و 800 هزار تومان، 1 میلیون و 680 هزار تومان و مالیات بر حقوق ۱۴۰۱ وی این رقم می باشد.
چه افرادی از پرداخت مالیات بر حقوق 1401 معاف هستند؟
در هنگام ثبت اظهارنامه های مالیاتی مختلف مانند ثبت نام اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی، همواره برخی گروه ها از پرداخت مالیات معاف می باشند. همانطور که در بخش قبل توضیح دادیم، بر اساس بخش نامه سازمان امو مالیاتی کشور، حقوق و درآمدهای تا 48 میلیون تومان سالیانه ار پرداخت مالیات حقوق ۱۴۰۱ معاف می باشند. به علاو، ماده 91 قانون مالیات های مستقیم ، موارد کلی معافیت از پرداخت مالیات بر درآمد حقوق را تعیین نموده است. بنابراین در پاسخ به این سوال که چه افرادی از پرداخت مالیات حقوق 1401 معاف هستند؟ می توان گفت که موارد معافیت از مالیات حقوق و دستمزد 1401 به شرح زیر می باشد:
۱. افرادی که حقوق و درآمد سالیانه آنها تا 67 میلیون و 200 هزار تومان باشد.
۲. مامورین سیاسی خارجی در ایران و نمایندگان فوق‌العاده دولت های خارجی نسبت به درآمد حقوقی که از دولت متبوع خود دریافت می کنند و همچنین، اعضای هیات های نمایندگی سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن.
۳. مامورین کنسولی خارجی در ایران و همچنین کارمندان موسسه های فرهنگی خارجی نسبت به درآمد حقوقی که از دولت متبوع خود دریافت می کنند.
۴. کارشناسان خارجی که با موافقت دولت ایران و با بودجه فنی و اقتصادی و علمی دولت های خارجی و یا موسسه های بین‌المللی به ایران اعزام می شوند، نسبت به درآمد حقوقی که از دولت یا موسسه مربوطه دریافت می کنند.
۵. کارمندان محلی سفارت خانه‌ها و کنسولگری های ایران در خارج، نسبت به درآمد حقوقی که از دولت ایران دریافت می کنند ، مشروط به اینکه دارای تابعیت دولت ایران نباشند.
۶. درآمد بازنشستگی، مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت یا مستمری که به وراث پرداخت می شود و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی که قبلا استفاده نشده است.
۷. هزینه سفر و فوق‌العاده های مربوط به مسافرت ها شغلی.
۸. مسکنی که در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران واگذار شده و همچنین، خانه‌های ارزان قیمت سازمانی مورد استفاده کارگران در خارج از محل کارگاه یا کارخانه.
۹. مبالغ پرداختی توسط بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و مانند آن.
۱۰. عیدی سالیانه یا پاداش آخر سال تا یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات های مستقیم.
۱۱. خانه‌های سازمانی که با حکم قانون به ماموران کشوری واگذار شده تا از آن استفاده نمایند.
۱۲.مبالغی که توسط کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها به پزشک یا بیمارستان پرداخت می شود.
۱۳. مزایای غیرنقدی که به کارکنان پرداخت می شود، حداکثر تا دو دوازدهم معافیت موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات های مستقیم
۱۴. حقوق کارکنان نیروهای مسلح اعم نظامی و انتظامی و جانبازان و آزادگان.
سوالات متداول
1- مالیات بر حقوق چیست؟
مالیات بر حقوق مالیات مستقیمی است که به حقوق و درآمد کلیه افرادی که در داخل کشور در خدمت شخص دیگری مشغول به کار بوده تعلق می گیرد و در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.
2- نحوه محاسبه مالیات بر حقوق 1401 به چه صورت می باشد؟
نحوه محاسبه مالیات دستمزد سایر درآمد ها پس از کسر معافیت مالیاتی و طبق نرخ های تعیین شده در جدول مالیات حقوق 1401 انجام می گیرد که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.
3- چه افرادی از پرداخت مالیات بر حقوق 1401 معاف هستند؟
افرادی که حقوق و درآمد سالیانه آنها تا 67 میلیون و 200 هزار تومان باشد و 14 گروه مذکور در ماده 91 قانون مالیات های مستقیم از پرداخت مالیات حقوق 1401 معاف هستند که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.
